"Bądź osobą dającą wsparcie. Świat ma już wielu krytyków." - Dave Willis ❤

wtorek, 8 maja 2018

Apostrof. Międzynarodowy Festiwal Literatury ogłasza pełny program



W maju dzięki Apostrofowi cała Polska będzie żyć literaturą. Siedem dni, siedem miast, dziesiątki spotkań i dyskusji, premiery oczekiwanych książek, teatr improwizowany oraz najlepsze literackie brzmienia podczas koncertów. Oprócz najważniejszych polskich twórców, na Międzynarodowym Festiwalu Literatury pojawią się autorzy z wielu zakątków świata. Literacko festiwal skupi się na tłumaczeniu, ideowo na naturze, a kulinarnie na trendzie zero waste. Znamy już pełny program wydarzenia, które odbędzie się w dniach 14-20 maja w siedmiu miastach Polski. Festiwal organizowany przez Empik to prawdziwa uczta dla miłośników literatury.

Tegoroczna edycja Apostrofu poszerzyła się o kolejne festiwalowe premiery oraz gości światowego formatu. Ogłoszony wcześniej zestaw zagranicznych gwiazd zamyka A. J. Finn, autor porywającego thrillera „Kobieta w oknie” (Wydawnictwo W.A.B, tłum. Jacek Żuławnik). Wśród polskich premier znajdzie się „Pokochawszy. O miłości w języku” (Wydawnictwo Agora) Jerzego Bralczyka i Lucyny Kirwil. Dorota Masłowska zaprezentuje czytelnikom swoją najnowszą gatunkową hybrydę „Inni ludzie” (Wydawnictwo Literackie). Z publicznością spotka się także Jakub Małecki, który przedstawi intrygujące połączenie realizmu magicznego z powieścią dresiarską, jaką nakreślił na kartach książki „Dżozef” (Wydawnictwo SQN). Miłośnicy literatury porozmawiają również z Katarzyną Puzyńską o jej powieści „Nora” (Wydawnictwo Prószyński i S-ka), z Wojciechem Tochmanem o wydanym ponownie reportażu „Dzisiaj narysujemy śmierć” (Wydawnictwo Literackie) oraz z Jackiem Dukajem, który przedstawi najodważniejszy projekt literacki 2017 roku „Serce ciemności” (Wydawnictwo Literackie).

W tym roku Apostrof to nie tylko spotkania z pisarzami, ale również szereg dyskusji wokół tłumaczeń. O to „Jak pisać o przelanej krwi” Łukasz Orbitowski zapyta Ewę Winnicką, Cezarego Łazarewicza i Justynę Kopińską. „Tłumaczenia świata” dokona Włodzimierz Nowak w towarzystwie Olgi Stanisławskiej, Macieja Zaremby Bielawskiego i Magdaleny Grochowskiej. O „Tłumaczenie wspólnoty” pokusi się Monika Płatek w rozmowie z Joanną Tokarską-Bakir, Mikołajem Grynbergiem oraz Mirosławem Tryczykiem. Pisarze (Beata Chomątowska, Małgorzata Czyńska, Marcin Kołodziejczyk i Adam Leszczyński) będą również dyskutowali o „Tłumaczeniu brzydoty”, a Sylwia Chutnik zapyta Martynę Bundę, Patrycję Pustkowiak oraz Radkę Franczak o doświadczenie bycia dziewczyną. To zresztą tylko część tematów z cyklu dyskusji przygotowanych przez kuratora tegorocznej edycji festiwalu – Jacka Dehnela. 

Po raz kolejny w Ogrodzie Powszechnym w Warszawie powstanie klub festiwalowy Apostrofu. W tym roku działać będzie tu pop-up restauracja serwująca dania, które wpisują się w trend zero waste. Umiejętność świadomego i ekonomicznego wykorzystywania resztek produktów spożywczych jest niezwykle ważna. Dowodem na to są niepowtarzalne przepisy i pomysły na to jak nie marnować jedzenia, które przedstawią Maia Sobczak – autorka książki „Qmam kasze. Do ostatniego okruszka” (Wydawnictwo Marginesy) oraz Sylwia Majcher, autorka książki „Gotuję, nie marnuję. Kuchnia zero waste po polsku” (Wydawnictwo Buchmann). A skoro jesteśmy w ogrodzie, to sporo będziemy rozmawiać o naturze – m.in. z Weroniką Muszkietą i Olą Sieńko, autorkami książki „Projekt Rośliny” (Wydawnictwo Buchmann) czy Anną Kamińską, autorką książki „Białowieża szeptem” (Wydawnictwo Literackie). Specjalnie dla festiwalu powstanie też plenerowa wystawa dla dzieci „Mrówki wspaniałe”, której kuratorką jest Ewa Solarz. 

Na muzycznej scenie Apostrofu pojawi się Karolina Czarnecka ze swoim nowym projektem UV. Bisz i Radex, czyli błyskotliwy głos rodzimego hip-hopu oraz lider formacji Pustki zagrają w towarzystwie Katarzyny Nosowskiej, która na tegorocznym Apostrofie zadebiutuje jako pisarka. Jeden z koncertowych wieczorów w klubie festiwalowym należeć będzie do Króla, czyli wokalisty i kompozytora Błażeja Króla. Na scenie wystąpi też teatr improwizowany Klancyk, wspierany m.in. przez Annę Kamińską i Joannę Pawluśkiewicz.

Ogłoszeni właśnie twórcy dołączyli do grona wyjątkowych gości Apostrofu 2018: Orhana Pamuka, Nathana Hilla, Grahama Mastertona, Sofi Oksanen, Petera V. Bretta, Magdaleny Grzebałkowskiej, Katarzyny Bondy, Natalii Fiedorczuk, Andrzeja Franaszka, Wojciecha Chmielarza, Jacka Hugo-Badera, Mariusza Czubaja, Jakuba Żulczyka, Olgi Tokarczuk, Katarzyny Nosowskiej.

Kuratorem tegorocznej edycji Festiwalu jest Jacek Dehnel. O szatę graficzną zadbała Małgorzata Gurowska – wielokrotnie nagradzana artystka wizualna.

Na wszystkie wydarzenia festiwalu obowiązuje wstęp wolny.
Wyjątek stanowią warsztaty, na które obowiązują zapisy.

PROGRAM FESTIWALU:

WARSZAWA

Legenda:
/DS/ Duża Scena
/MS/ Mała Scena
/OP/ Ogród Powszechny
/OP/ Ogród Powszechny
Teatr Powszechny, Warszawa, ul. Zamoyskiego 20

poniedziałek, 14 maja

14 maja, 18:00 /DS/ Dorota Masłowska
otwarcie festiwalu, spotkanie z autorką książki Inni ludzie, prowadzenie Jacek Dehnel

14 maja, 20:00 /DS/ Tłumaczenie brzydoty. Polskość jako kategoria estetyczna
dyskusja z udziałem Beaty Chomątowskiej, Małgorzaty Czyńskiej oraz Marcina Kołodziejczyka, prowadzenie Adam Leszczyński

wtorek, 15 maja

15 maja, 18:00 /DS/ Katarzyna Bonda
premierowe spotkanie z autorką książki Czerwony Pająk, prowadzenie Łukasz Orbitowski

15 maja, 19:00 /MS/ Nathan Hill
spotkanie z autorem książki Niksy, prowadzenie Anna Dziewit-Meller

15 maja, 20:00 /DS/ Tłumaczenie zbrodni. Jak pisać o przelanej krwi?
dyskusja z udziałem Ewy Winnickiej, Justyny Kopińskiej oraz Cezarego Łazarewicza,
prowadzenie Łukasz Orbitowski

środa, 16 maja

16 maja, 18:00 /DS/ Natalia Fiedorczuk
premierowe spotkanie autorką książki Ulga, prowadzenie Weronika Wawrzkowicz

16 maja, 19:00 /MS/ Sofi Oksanen
spotkanie z autorką książki Norma, prowadzenie Karolina Sulej

16 maja, 20:00 /DS/ Tłumaczenie zakwitających. Jak pisać o doświadczeniu bycia dziewczyną?
dyskusja z udziałem Martyny Bundy, Patrycji Pustkowiak oraz Radki Franczak,
prowadzenie Sylwia Chutnik

czwartek, 17 maja

17 maja, 18:00 /DS/ Magdalena Grzebałkowska
premierowe spotkanie z autorką książki Komeda. Osobiste życie jazzu, prowadzenie Michał Nogaś

17 maja, 19:00 /MS/ Tłumaczenie hiciorów, czyli blockbustery po polsku
dyskusja z udziałem Anny Bańkowskiej, Małgorzaty Hesko-Kołodzińskiej i Pauliny Braiter, prowadzenie Michał Tabaczyński

17 maja, 20:00 /DS/ EABS (Electro Acoustic Beats Sessions)
koncert Repetitions (Letters to Krzysztof Komeda)

17 maja, 21:00 /MS/ Sparing translatorski
pojedynek na tłumaczenia z udziałem Macieja Frońskiego i Szymona Żuchowskiego (poezja) oraz Magdaleny Heydel i Joanny Kozak (proza), prowadzenie Maciej Robert


piątek, 18 maja

18 maja, 16:00 /OP/ Kuchnia festiwalowa Apostrof Zero Waste
start pop-up restauracji Zero Waste inspirowanej książkami Mai Sobczak i Sylwii Majcher
restauracja czynna do 22:00

18 maja, 16:00 /OP/ Mrówki wspaniałe
plenerowa wystawa dla dzieci, kuratorka Ewa Solarz, grafika Małgorzata Gurowska, aranżacja Kosmos Projekt
wystawa czynna do 20:00

18 maja, 18:00 /DS/ Olga Tokarczuk
spotkanie z autorką książki Opowiadania bizarne, prowadzenie Jacek Dehnel

18 maja, 19:00 /MS/ Andrzej Franaszek
spotkanie z autorem książki Herbert. Biografia, prowadzenie Katarzyna Janowska

18 maja, 20:00 /DS/ Orhan Pamuk
spotkanie wokół książki Rudowłosa i twórczości noblisty, prowadzenie Michał Nogaś

18 maja, 20:30 /OP/ Karolina Czarnecka + UV
koncert na scenie klubu festiwalowego

sobota, 19 maja

19 maja, 12:00 /OP/ Kuchnia festiwalowa Apostrof Zero Waste
pop-up restauracja Zero Waste inspirowana książkami Mai Sobczak i Sylwii Majcher
restauracja czynna do 22:00

19 maja, 12:00 /OP/ Mrówki wspaniałe
plenerowa wystawa dla dzieci, kuratorka Ewa Solarz, grafika Małgorzata Gurowska, aranżacja Kosmos Projekt
wystawa czynna do 20:00

19 maja, 12:00 /OP/ Bez resztek – Maia Sobczak i Sylwia Majcher
spotkanie z autorkami książek Qmam kasze. Do ostatniego okruszka oraz Gotuję, nie marnuję. Kuchnia zero waste po polsku, prowadzenie Małgorzata Minta

19 maja, 13:00 /MS/ Nowe otwarcie. Po co artystom i tłumaczom stowarzyszenia?
dyskusja z udziałem Justyny Czechowskiej (Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury), Katarzyny Górnej (Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej) i Jacka Dehnela (Unia Literacka), prowadzenie Grzegorz Sroczyński

19 maja, 14:00 /OP/ Klancyk gra z naturą zero waste
spektakl improwizowany z udziałem Mai Sobczak oraz Sylwii Majcher

19 maja, 14:00 /DS/ Jakub Żulczyk
premierowe spotkanie z autorem książki Zrób mi jakąś krzywdę, prowadzenie Marcin Sendecki

19 maja, 15:00 /MS/ Wojciech Chmielarz
premierowe spotkanie z autorem książki Żmijowisko, prowadzenie Natalia Szostak

19 maja, 15:00 /OP/ Qmam kasze
warsztaty z aranżacji i fotografowania jedzenia na Instagram i Facebook, prowadzenie Maia Sobczak
udział w warsztacie możliwy na podstawie konkursu, szczegóły www.qmamkasze.pl/konkurs

19 maja, 16:00 /OP/ Gotuję, nie marnuję. Od trzonka do korzonka
warsztaty kulinarne, prowadzenie Sylwia Majcher
obowiązują zapisy pod adresem pawel.bitowt@empik.com

19 maja, 16:00 /DS/ Jacek Dukaj
spotkanie wokół książki Serce ciemności, prowadzenie Paweł Goźliński

19 maja, 17:00 /OP/ Poczytalni na trawie
audycja TOK FM na żywo z udziałem publiczności Apostrofu

19 maja, 18:00 /DS/ Tłumaczenie wspólnoty
dyskusja z udziałem Joanny Tokarskiej-Bakir, Mikołaja Grynberga oraz Mirosława Tryczyka, prowadzenie Monika Płatek

19 maja, 19:00 /MS/ Jakub Małecki
premierowe spotkanie z autorem książki Dżozef, prowadzenie Olga Wróbel

19 maja, 20:00 /DS/ Jacek Hugo-Bader
premierowe spotkanie z autorem książki Audyt, prowadzenie Grzegorz Wysocki

19 maja, 20:30 /OP/ Król
koncert na scenie klubu festiwalowego

niedziela, 20 maja

20 maja, 12:00 /OP/ Kuchnia festiwalowa Apostrof Zero Waste
pop-up restauracja Zero Waste inspirowana książkami Mai Sobczak i Sylwii Majcher
restauracja czynna do 22:00

20 maja, 12:00 /OP/ Mrówki wspaniałe
plenerowa wystawa dla dzieci, kuratorka Ewa Solarz, grafika Małgorzata Gurowska, aranżacja Kosmos Projekt, wystawa czynna do 20:00

20 maja, 12:00 /DS/ Peter V. Brett
premierowe spotkanie z autorem książki Otchłań. Księga II, prowadzenie Jakub Kukla

20 maja, 13:00 /OP/ Anna Kamińska i Joanna Pawluśkiewicz
spotkanie wokół książki Białowieża szeptem, prowadzenie Weronika Wawrzkowicz

20 maja, 13:00 /OP/ Projekt Rośliny
warsztaty z tworzenia makram, prowadzenie Weronika Muszkieta, Ola Sieńko
obowiązują zapisy pod adresem pawel.bitowt@empik.com

20 maja, 13:00 /MS/ Tłumaczenie (się) wydawcom
dyskusja z udziałem Anny Butrym, Rafała Lisowskiego oraz Jerzego Jarniewicza,
prowadzenie Katarzyna Kłosińska

20 maja, 14:00 /OP/ Klancyk gra z naturą puszczy
spektakl improwizowany z udziałem Anny Kamińskiej oraz Joanny Pawluśkiewicz

20 maja, 14:00 /DS/ Tłumaczenie świata
dyskusja z udziałem Olgi Stanisławskiej, Magdaleny Grochowskiej oraz Macieja Zaremba Bielawskiego, prowadzenie Włodzimierz Nowak

20 maja, 15:00 /MS/ Mariusz Czubaj
premierowe spotkanie z autorem książki Dziewczynka z zapalniczką, prowadzenie Paweł Sołtys

20 maja, 15:00 /OP/ Qmam kasze
warsztaty kulinarne z kiszonek, prowadzenie Maia Sobczak
udział w warsztacie możliwy na podstawie konkursu, szczegóły www.qmamkasze.pl/konkurs

20 maja, 16:00 /OP/ Gotuję, nie marnuję. Data ważności czy uważności?
warsztaty kulinarne, prowadzenie Sylwia Majcher
obowiązują zapisy pod adresem pawel.bitowt@empik.com

20 maja, 16:00 /DS/ Wojciech Tochman
premierowe spotkanie z autorem książki Dzisiaj narysujemy śmierć, prowadzenie Cezary Łazarewicz

20 maja, 17:00 /MS/ A. J. Finn
spotkanie z autorem książki Kobieta w oknie, prowadzenie Bartosz Węglarczyk

20 maja, 17:00 /OP/ Weronika Muszkieta i Ola Sieńko
premierowe spotkanie z autorkami książki Projekt Rośliny, prowadzenie Agata Napiórska

20 maja, 18:00 /DS/ Katarzyna Nosowska
premierowe spotkanie z autorką książki A ja żem jej powiedziała, prowadzenie Karolina Korwin Piotrowska

20 maja, 20:30 /OP/ Bisz/Radex feat. Nosowska
koncert na scenie klubu festiwalowego



Wydarzenia Apostrofu. Międzynarodowego Festiwalu Literackiego w innych miastach:

KRAKÓW

empik Bonarka, Kraków, ul. Kamieńskiego 11

14 maja, 18:00 Katarzyna Puzyńska
spotkanie z autorką książki Nora, prowadzenie Łukasz Wojtusik

15 maja, 18:00 Peter V. Brett
spotkanie z autorem książki Otchłań. Księga II, prowadzenie Piotr Krasnowolski

16 maja, 18:00 Magdalena Grzebałkowska
spotkanie z autorką książki Komeda. Osobiste życie jazzu, prowadzenie Łukasz Wojtusik

17 maja, 18:00 Mariusz Czubaj
spotkanie z autorem książki Dziewczynka z zapalniczką, prowadzenie Krzysztof Maćkowski

18 maja, 18:00 Jakub Żulczyk
spotkanie z autorem książki Zrób mi jakąś krzywdę, prowadzenie Anna Marchewka

Pauza in garden, Kraków, ul. Rajska 12

20 maja, 16:00 Jerzy Bralczyk i Lucyna Kirwil
spotkanie z autorami książki Pokochawszy. O miłości w języku, prowadzenie Rafał Romanowski

20 maja, 18:00 Jacek Dukaj
spotkanie wokół książki Serce ciemności

KATOWICE

empik Silesia, Katowice, ul. Chorzowska 107

14 maja, 18:00 Jacek Hugo-Bader
spotkanie z autorem książki Audyt, prowadzenie Adam Szaja

15 maja, 18:00 Magdalena Grzebałkowska
spotkanie z autorką książki Komeda. Osobiste życie jazzu, prowadzenie Adam Szaja

17 maja, 18:00 Natalia Fiedorczuk
spotkanie autorką książki Ulga, prowadzenie Katarzyna Głowacka

18 maja, 18:00 Mariusz Czubaj
spotkanie z autorem książki Dziewczynka z zapalniczką, prowadzenie Adam Szaja

19 maja, 16:00 A. J. Finn
spotkanie z autorem książki Kobieta w oknie, prowadzenie Maria Olecha

WROCŁAW

empik Renoma, Wrocław, ul. Świdnicka 40

14 maja, 18:00 Magdalena Grzebałkowska
spotkanie z autorką książki Komeda. Osobiste życie jazzu, prowadzenie Dorota Wodecka

14 maja, 20:00 Olga Tokarczuk
spotkanie z autorką książki Opowiadania bizarne, prowadzenie Dorota Wodecka

15 maja, 18:00 Jacek Hugo-Bader
spotkanie z autorem książki Audyt, prowadzenie Jędrzej Morawiecki

16 maja, 18:00 Peter V. Brett
spotkanie z autorem książki Otchłań. Księga II, prowadzenie Joanna Płoszaj

17 maja, 18:00 Jakub Żulczyk
spotkanie z autorem książki Zrób mi jakąś krzywdę, prowadzenie Krzysztof Majewski

17 maja, 20:00 Jerzy Bralczyk i Lucyna Kirwil
spotkanie z autorami książki Pokochawszy. O miłości w języku, prowadzenie Jakub Żary

18 maja, 18:00 Katarzyna Bonda
spotkanie z autorką książki Czerwony Pająk, prowadzenie Jacek Antczak

18 maja, 20:00 Natalia Fiedorczuk
spotkanie autorką książki Ulga, prowadzenie Anna Wiatr

Mediateka, Wrocław, Pl. Teatralny 5

19 maja, 16:00 Dorota Masłowska
spotkanie z autorką książki Inni ludzie, prowadzenie Dorota Wodecka

POZNAŃ

empik Ratajczaka, Poznań, ul. Ratajczaka 44

14 maja, 18:00 Natalia Fiedorczuk
spotkanie autorką książki Ulga, prowadzenie Milena Buszkiewicz

15 maja, 18:00 Jakub Żulczyk
spotkanie z autorem książki Zrób mi jakąś krzywdę, prowadzenie Milena Buszkiewicz

16 maja, 18:00 Wojciech Chmielarz
spotkanie z autorem książki Żmijowisko, prowadzenie Anna Misztak

17 maja, 18:00 Katarzyna Bonda
spotkanie z autorką książki Czerwony Pająk, prowadzenie Kalina Olejniczak

18 maja, 18:00 Magdalena Grzebałkowska
spotkanie z autorką książki Komeda. Osobiste życie jazzu, prowadzenie Dionizy Piątkowski

19 maja, 16:00 Mariusz Czubaj
spotkanie z autorem książki Dziewczynka z zapalniczką, prowadzenie Leszek Koźmiński

Pawilon, Poznań, ul. Ewangelicka 1

20 maja, 16:00 Dorota Masłowska
spotkanie z autorką książki Inni ludzie, prowadzenie Agata Grenda

20 maja, 18:00 Olga Tokarczuk
spotkanie z autorką książki Opowiadania bizarne, prowadzenie Przemysław Czapliński

SZCZECIN

empik Kaskada, Szczecin, al. Niepodległości 36

14 maja, 18:00 Wojciech Chmielarz
spotkanie z autorem książki Żmijowisko, prowadzenie Andrzej Skrendo

15 maja, 18:00 Natalia Fiedorczuk
spotkanie z autorką książki Ulga, prowadzenie Elżbieta Bielecka

16 maja, 18:00 Jakub Żulczyk
spotkanie z autorem książki Zrób mi jakąś krzywdę, prowadzenie Andrzej Skrendo

17 maja, 18:00 Graham Masterton
spotkanie z autorem książek Wirus oraz Duch zagłady, prowadzenie Sebastian Sokołowski

18 maja, 18:00 Jacek Hugo-Bader
spotkanie z autorem książki Audyt, prowadzenie Inga Iwasiów

GDAŃSK

empik Galeria Bałtycka, Gdańsk, Al. Grunwaldzka 141

14 maja, 18:00 Jakub Żulczyk
spotkanie z autorem książki Zrób mi jakąś krzywdę, prowadzenie Jarosław Zalesiński

15 maja, 18:00 Wojciech Chmielarz
spotkanie z autorem książki Żmijowisko, prowadzenie Iwona Demska

16 maja, 18:00 Graham Masterton
spotkanie z autorem książek Wirus oraz Duch zagłady, prowadzenie Łukasz Radecki

18 maja, 18:00 Jakub Małecki
spotkanie z autorem książki Dżozef, prowadzenie Elżbieta Żukowska

Gdański Teatr Szekspirowski, Gdańsk, ul. Bogusławskiego 1

20 maja, 16:00 Natalia Fiedorczuk
spotkanie autorką książki Ulga, prowadzenie Iwona Demska

20 maja, 18:00 Katarzyna Bonda
spotkanie z autorką książki Czerwony Pająk, prowadzenie Hanna Toczko


Apostrof. Międzynarodowy Festiwal Literatury, 14-20 maja 2018 roku
Miasta festiwalowe: Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk, Katowice i Szczecin
Organizator: Empik
Partnerzy: Teatr Powszechny w Warszawie, Wydawnictwo Literackie, Wydawnictwo Znak, Wydawnictwo Muza, Wydawnictwo Wielka Litera, Wydawnictwo W.A.B., Wydawnictwo Marginesy, Wydawnictwo Świat Książki, Wydawnictwo Agora, Wydawnictwo Fabryka Słów, Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo Albatros, Dom Wydawniczy Rebis, Wydawnictwo Buchmann, Wydawnictwo SQN, Wydawnictwo Prószyński i Ska, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury, Strefa Wolnosłowa, Stół Powszechny, Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego
Patroni Medialni: POLITYKA, VOGUE, lubimyczytac.pl, Gazeta Wyborcza, Książki. Magazyn do czytania, cojestgrane24, TOK FM

Link do wydarzenia na Facebooku: https://www.facebook.com/events/404391530006734

7 komentarzy:

  1. Gorąco popieram takie inicjatywy. 😊

    OdpowiedzUsuń
  2. Ja na pewno wybieram się na spotkanie z Wojciechem Chmielarzem w Poznaniu. :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo ciekawa inicjatywa, oby jak najwięcej takich :)

    OdpowiedzUsuń
  4. Świetna impreza, szkoda tylko, ze wschodnia część Polski jak zwykle nie istnieje...

    OdpowiedzUsuń
  5. Super pomysł, fajnie że powstają takie inicjatywy!

    OdpowiedzUsuń

Zaglądaj, czytaj, przegryzaj moje słowa, ale wychodząc, zostaw po sobie niezatarty ślad swojej obecności...